Aktualności

Konferencja „Od odpadu do zasobu. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny w ekonomii cyrkularnej” organizowana przez UNEP/GRID-Warszawa i ElektroEko Organizację Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego SA, odbyła się w czwartek, 13 października 2022 w Centrum Prasowym PAP w Warszawie. Wydarzenie było centralną częścią polskich obchodów Międzynarodowego Dnia Bez Elektrośmieci 2022. W programie spotkania znalazły się: premiera raportu omawiającego dane i informacje na temat skali wyzwania oraz debata ekspertów i praktyków poświęcona dostępności surowców i sytuacji na rynku odzysku w dobie globalnych napięć.

„Nieważne jak małe, do recyklingu się nadaje” (org. Recycle it all, no matter how small) jest hasłem globalnych obchodów tegorocznego Międzynarodowego Dnia Bez Elektrośmieci. Hasło to ma nam uświadomić, że dla recyklingu nie istnieje produkt zbyt mały. Liczy się każdy telefon komórkowy czy pendrive. Przedmioty takie, jak elektryczne szczoteczki do zębów, tostery czy aparaty fotograficzne są tak często wyrzucane w niewłaściwy sposób, że mimo swoich niewielkich rozmiarów, stają się znaczącym odsetkiem zawartości koszy na śmieci. Szacuje się, że drobne elektroodpady stanowią aż 8% masy odpadów, która jest składowana lub spalana. Oznacza to, że ważne surowce, które znajdują się w tej masie, nie będą mogły być już wydobyte i są dla nas stracone. W Europie, co roku do koszy trafia do 1,4 kg e-odpadów na jednego mieszkańca. Ponadto, małe urządzenia łatwo jest przechowywać w szafkach, garażach, piwnicach i na strychach, i szybko się o nich zapomina. Tym sposobem, w przeciętnym europejskim gospodarstwie domowym gromadzi się do 5 kg urządzeń elektronicznych na osobę, a wraz z nimi, znaczną ilość krytycznych surowców, które nie mogą zostać powtórnie wprowadzone do obiegu.

Kanwą dla omówienia tych społeczno-ekonomicznych aspektów odzyskiwania surowców stał się raport UNEP/GRID-Warszawa. Rozpoczynając konferencję Maria Andrzejewska, dyrektor generalna UNEP/GRID-Warszawa, zwróciła uwagę na to, że wyzwanie szerszego wdrażania zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w praktyce, jakie stawia przed nami tegoroczne święto, podpowiada gotowy scenariusz rozwiązania problemu. Podkreśliła, że niewłaściwe obchodzenie się z elektroodpadami ma ogromny wpływ na zdrowie człowieka i stan środowiska.

W słowie wstępu, Grzegorz Skrzypczak, Prezes Zarządu ElektroEko Organizacji Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego wspomniał o trzech przełomowych dla branży momentach: kiedy powstawały obowiązki dla producentów, kiedy biznes inwestował w odzyskiwanie zasobów, i teraz, kiedy okazuje się, że drastycznie wzrosły koszty gospodarowania zużytym sprzętem, co przekłada się na wysokie ceny nowych urządzeń. — Inflacja dotarła do gospodarstw domowych również w cenach sprzętu AGD — zakończył wypowiedź.

Od pięciu lat, obchody Międzynarodowego Dnia Bez Elektrośmieci zwiększają świadomość Polek i Polaków w zakresie prawidłowego obchodzenia się ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Organizatorami polskich obchodów, przypadających na 13 października, są: ElektroEko Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego SA oraz UNEP/GRID-Warszawa. We wspólnym działaniu spotyka się tu podmiot dysponujący praktyczną wiedzą o rynku elektroodpadów w Polsce oraz organizacja pozarządowa, realizująca od swojego powstania w roku 1991 w naszym kraju misję Programu ONZ ds. Środowiska (United Nations Environment Programme, UNEP). Partnerem inicjatywy jest APPLiA Polska i Związek „Cyfrowa Polska”. Obchody organizowane są w ramach Partnerstwa SDGs „Razem dla Środowiska”.

Tegoroczną, piątą już edycję, swoim honorowym patronatem objęły dwa ministerstwa kluczowe dla kształtowania rynku odpadów oraz stymulowania rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym — Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Raport

Bartłomiej Kozek, Kierownik Działu Zielonej Transformacji UNEP/GRID-Warszawa zaprezentował raport „Od odpadu do zasobu. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny w ekonomii cyrkularnej”. W raporcie znalazły się dane ze świata i krytyczna refleksja nad globalnym wyzwaniem jakim są elektroodpady zaprezentowana z globalnej perspektywy UNEP, a także perspektyw europejskiej oraz polskiej, uwzględniającej spojrzenie producentów.

Omawiając raport, ekspert UNEP/GRID-Warszawa wskazał na rosnące znaczenie wpisywania odzysku i recyklingu elektroodpadów w kontekst gospodarki o obiegu zamkniętym i związanych z nią praktyk, takich jak ekoprojektowanie, dostęp do napraw sprzętu czy rozwijanie modeli jego współdzielenia. W raporcie podniesione zostały kwestie, takie jak znaczenie wyboru sprawnego modelu zbiórki elektroodpadów, a także adekwatnych do skali wyzwania oraz realiów rynkowych celów odzysku. Nie zabrakło w nim również pozytywnych przykładów na podnoszenie świadomości konsumenckiej oraz międzysektorowej współpracy na rzecz bardziej sprawnej zbiórki zużytego sprzętu z Europy i ze świata.

Debata

Jak zmienia się dostępność surowców w kontekście globalnych napięć takich, jak pandemia COVID-19 czy wojna w Ukrainie?
W jaki sposób kryzys gospodarczy wpływa na rynek odzysku?
Jakie kierunki w kontekście elektroodpadów wyznacza Europejski Zielony Ład?
Wokół tych pytań krążyły wypowiedzi uczestników dyskusji prowadzonej przez redaktora Michała Niewiadomskiego. Eksperci analizowali szanse związane z transformacją w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, w której odpad z jednego procesu produkcyjnego staje się cennym surowcem dla innego.

Odnosząc się do pytania o obecny trend w powstawianiu elektroodpadów, Dyrektor Generalna UNEP/GRID-Warszawa Maria Andrzejewska przedstawiła dane, które mówią o tendencji wzrostowej — W tej chwili mówimy o blisko 60 mln ton, a jeśli utrzymamy ten trend, szacunki na 2030 sięgają 75 mln ton. To co jest najbardziej niepokojące to niski stopień recyklingu, bo jeśli zapotrzebowanie i produkcja rosną tak, jak liczba ludności na świecie, to zapotrzebowanie na surowce też będzie rosło. — Podkreśliła, że ważne jest, żeby traktować odpady jako potencjalne surowce. — Bardzo wierzę w to, że będziemy je odzyskiwać z coraz bardziej zwiększającej się masy elektroodpadów. Minerały ziem rzadkich są na wyczerpaniu. Szacuje się, że niektóre z nich starczą nam na 10 lat, inne na kilka. Wszystkie te cenne surowce mamy w zasięgu ręki i to są naprawdę znaczące ilości — dodała.

Zdaniem Prezesa Zarządu ElektroEko Organizacji Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego Grzegorza Skrzypczaka, chociaż sytuacja za naszą wschodnią granicą na pewno przyspieszy zainteresowanie odzyskiwaniem surowców z elektroodpadów, nasz główny problem polega na braku mechanizmów ekonomicznych, które by skłaniały producentów do wykorzystywania surowców z recyklingu. — Na dzień dzisiejszy znakomita ilość surowców z recyklingu wyjeżdża z Polski. Jest to też kwestia kursu dolara i dużej różnicy w cenie, stąd można to zrozumieć, jednak my mamy w Polsce branże m. in. AGD, które są znakomicie przygotowane, żeby już takie mechanizmy wprowadzić — zauważył Prezes Skrzypczak.

Reprezentujący punkt widzenia administracji państwowej Robert Chciuk, Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, zarekomendował spojrzenie z perspektywy długofalowej na politykę odzyskiwania surowców, w której skutki wydarzeń takich, jak pandemia COVID-19 czy wojna za wschodnią granicą, zostaną zamortyzowane przez inne działania i dojdzie do ustabilizowanej sytuacji. — Kończą sią nam surowce w branży sprzętu elektronicznego, jeśli nie pójdziemy w kierunku powtórnego wykorzystania, staniemy wobec braku rozwiązania. Gospodarka linearna się skończyła — przyznał Dyrektor Chciuk.

Znaczna część dyskusji poświęcona była ustawodawstwu regulującemu kwestie odpadowe z poziomu rozporządzeń Unii Europejskiej, dynamicznej reakcji branży w krajach członkowskich i potrzebie działań systemowych w Polsce. Zdaniem Wojciecha Koneckiego, Prezesa Zarządu Związku Producentów AGD “APPLiA” czeka nas bardzo wiele zmian. — Dialog pozwala na wypracowanie logicznych rozwiązań dla wyzwań rynku elektroodpadów. Świeżym i bardzo dobrym przykładem jest popierana przez nas propozycja Ministerstwa dotycząca zmiany metodologii obliczania ustawowych targetów dla paneli. Liczę, że Ministerstwo wsłucha się w nasze argumenty, także podczas prac nad nową unijną dyrektywą dla zużytego sprzętu w przyszłym roku.

Konferencja odbyła się przy współpracy:

Organizatorzy: UNEP/GRID-Warszawa, ElektroEko
Patronat honorowy: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Ministerstwo Rozwoju i Technologii
Partnerzy: APPLiA, Partnerstwo SDGs „Razem dla Środowiska”