Aktualności

Skuteczne, inkluzywne i zrównoważone działania wielu stron, mające na celu przeciwdziałanie zmianie klimatu, utracie różnorodności biologicznej i zanieczyszczeniom – to główne hasło nadchodzącego Zgromadzenia ONZ ds. Środowiska (United Nations Environment Assembly, UNEA-6). Już za półtora miesiąca, a dokładnie od 26 lutego do 1 marca 2024 r. odbędzie się szósta sesja UNEA. Spotkanie, w którym udział wezmą przedstawiciele rządów wszystkich państw, będzie miało miejsce w Nairobi, w siedzibie Programu ONZ ds. Środowiska (United Nations Environment Programme, UNEP).  

UNEA-6 poświęcona będzie trzem połączonym kryzysom planetarnym: 

• kryzysowi klimatycznemu, 
• zanikowi bioróżnorodności,  
• zanieczyszczeniom.  

Kryzys zanieczyszczeń 

Zanieczyszczenia są wszędzie (w powietrzu, wodzie, glebie i przybierają różne formy: smog (PM10), tlenek azotu, kwaśne deszcze, pestycydy, metale ciężkie, hałas, oraz tworzywa sztuczne. I właśnie obecność w środowisku tworzyw sztucznych, które stworzone są przez ludzi, ale nie należą, jak my, do świata natury, urosła w ostatnich latach do rozmiarów globalnego kryzysu. 

Zdaniem ONZ, dysponując dostępną nauką i rozwiązaniami pozwalającymi uporać się z problemem zanieczyszczania środowiska tworzywami sztucznymi, rządy, firmy i wszystkie inne zainteresowane strony muszą zwiększyć skalę i przyspieszyć działania, aby rozwiązać ten kryzys. Dla podkreślenia wagi problemu, hasło Beat Plastic Pollution wybrane zostało przez UNEP na motyw przewodni Światowego Dnia Środowiska 2023 – kampanii społecznej, organizowanej corocznie 6 czerwca, której zadaniem jest mobilizowanie działań transformacyjnych dla planety, w każdym zakątku świata. 

Wyrzucony lub spalony plastik jednorazowego użytku szkodzi zdrowiu ludzkiemu i różnorodności biologicznej oraz zanieczyszcza każdy ekosystem, od szczytów gór po dno oceanu. Niezwykle niebezpieczne są mikroplastiki – cząstki tworzyw sztucznych o średnicy do 5 mm – obecne są już we wszystkim, co konsumujemy i wdychamy. Szacuje się, że każdy człowiek na planecie zużywa rocznie ponad 50 000 cząstek plastiku, a jeśli weźmie się pod uwagę wdychanie, znacznie więcej. 

Nieodpowiedzialnie zarządzany plastik to zmarnowane zasoby nieodnawialne (ropa i gaz). Łączy się też ściśle z kryzysem klimatycznym – jak wskazuje najnowszy Emissions Gap Report (UNEP, 2023), aby nadal realiztycznie traktować cele Porozumienia Paryskiego, przewidywane emisje gazów cieplarnianych muszą spaść do 2030 r. o 28% w przypadku ścieżki 2°C i o 42% w przypadku ścieżki 1,5°C. 

Beat Plastic Pollution 

“Zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi może zostać zmniejszone aż o  80 procent do 2040 r. – jeśli ludzkość zacznie teraz działać na rzecz ponownego wykorzystania, recyklingu i odchodzenia od tworzyw sztucznych. Razem kształtujmy czystszą, zdrowszą i bardziej zrównoważoną przyszłość dla wszystkich.” – podkreślał António Geterres, Sekretarz Generalny ONZ podczas Światowego Dnia Środowiska 2023.  

Dokumentem, który będzie regulował produkcję i korzystanie z tworzyw sztucznych, a także inspirował wszystkie działania zaradcze w związku z kryzysem zanieczyszczeń, jest tworzony obecnie tzw. UN Plastics Treaty. Projekt dokumentu powstał w odpowiedzi na Rezolucję UNEA 5/14, w której 175 państw zobowiązało się w marcu 2022, zawrzeć umowę międzynarodową, dotyczącą właśnie zaprzestania zanieczyszczania środowiska, w szczególności mórz i oceanów, ale także wód słodkich, gleby i powietrza – tworzywami sztucznymi. Zgodnie z harmonogramem prac zawartym w Rezolucji, projekt Traktatu, który postawał przez ostatnie dwa lata, wszedł obecnie w fazę dyskusji, która powinna się zakończyć międzynarodową umową do końca 2024.  

Rekomendacje z Polski 

Kryzysy omawiane podczas UNEA-6 nie mogą już czekać. Niezwykle istotnym aspektem w procesie tworzenia Traktatu, będzie zebranie podczas UNEA różnych grup interesariuszy podczas, zaczynając od świata politycznego, po społeczeństwo obywatelskie, świat nauki oraz grono przedstawicielskie sektora prywatnego. Współpraca jest niezbędna do uzgodnienia i wprowadzenia rozwiązań, które poprawią stan środowiska. UNEP/GRID-Warszawa angażuje się w proces tworzenia Traktatu czuwając nad mechanizmem zbierania rekomendacji branżowych od wszystkich interesariuszy w cyklu życia plastiku w Polsce, a działanie to realizowane jest w ramach inicjatywy #EndPlasticPollution. Raport zawierający rekomendacje branżowe dotyczące żywności i rolnictwa, opon i motoryzacji, logistyki i AGD, budownictwa, wyposażenia wnętrz, a także odzieży i tekstyliów oraz kosmetyków i chemii, przedstawiony będzie podczas UNEA przez delegację UNEP/GRID-Warszawa. 

W Polsce wydarzeniem odnoszącym się bezpośrednio do Rezolucji podejmowanych przez Zgromadzenie ONZ ds. Środowiska (UNEA) jest konferencja Sustainable Industry Lab. Tegoroczna odsłona podejmie właśnie temat poruszany przez powstający UN Plastics Treaty – przedstawiciele biznesu, organizacji otoczenia biznesu i administracji centralnej będą poszukiwać rozwiązań mających na celu regulację wykorzystania tworzyw sztucznych, zminimalizowanie ich negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie człowieka na etapach produkcji, transportu i użytkowania. 

Konferencja SILab’24 odbędzie się 6 lutego w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.