Zrównoważona cyfrowa rewolucja
Rozwój technologii cyfrowych ma potencjał odegrać kluczową rolę w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju. Równocześnie, wiąże się z szeregiem wyzwań, które mogą utrudniać ich realizację. Konferencja Sustainable Industry Lab'25 pt. "Zintegrowana transformacja cyfrowa i środowiskowa: dekarbonizacja miast i przemysłu" jest okazją do omówienia najnowszych trendów, innowacji i dylematów związanych z tym zagadnieniem.
W dobie dynamicznej rewolucji cyfrowej, w której technologie, takie jak sztuczna inteligencja (AI), Internet Rzeczy (IoT) czy cyfrowe bliźniaki (digital twins) odgrywają coraz większą rolę, niezwykle ważne jest, aby nie zatracić fundamentalnych ideałów zrównoważonego rozwoju. Nowoczesne rozwiązania przynoszą znaczące korzyści ekonomiczne i poprawę efektywności, ale równocześnie stawiają przed nami wyzwania związane z ochroną środowiska, etyką biznesu oraz sprawiedliwością społeczną.
Nowe możliwości a wyzwania technologiczne
Cyfryzacja i AI umożliwiają optymalizację procesów, co przekłada się na wzrost produktywności, tworzenie nowych miejsc pracy i wzrost wartości gospodarczej. Jak podkreślają publicyści World Economic Forum, AI ma potencjał do zmiany sposobu kreowania wartości oraz wpływu na zatrudnienie i produktywność, co może się stać motorem rozwoju gospodarczego. Jednocześnie, te same technologie wymagają ogromnych zasobów—raport UNCTAD (Digital Economy Report 2024) informuje, że wyprodukowanie standardowego laptopa o wadze około 2 kg może wymagać zużycia niemal 1000 kg surowców. Technologie cyfrowe odpowiadają także za emisję od 1,5% do 3,2% globalnych gazów cieplarnianych, a produkcja odpadów elektronicznych rośnie w tempie około 2 mln ton rocznie. Warto przy tym zwrócić uwagę na transformację energetyczną wspieraną przez AI. Przykład Azerbejdżanu pokazuje, jak technologie cyfrowe mogą wspierać wdrażanie odnawialnych źródeł energii, optymalizować dystrybucję energii oraz usprawniać konserwację infrastruktury. Integracja AI w sektorze energetycznym pozwala nie tylko na zwiększenie efektywności energetycznej, ale również na dekarbonizację gospodarki.
Dzięki zaawansowanemu uczeniu maszynowemu i analityce danych, AI może optymalizować zużycie energii, poprawiać odporność sieci i umożliwiać inteligentniejsze, wydajniejsze wykorzystanie zasobów. Systemy efektywności energetycznej oparte na AI oraz technologie inteligentnych sieci, mogą wygenerować do 1,3 biliona dolarów wartości ekonomicznej do 2030 r. Ponadto AI ma potencjał, aby zmniejszyć globalną emisję gazów cieplarnianych o 5-10% – kwotę równą rocznej emisji całej Unii Europejskiej. Wdrażanie takich rozwiązań wymaga ścisłej współpracy między rządami, sektorem prywatnym oraz lokalnymi interesariuszami.
Nadal nie wiadomo, jak duży będzie ogólny wpływ sztucznej inteligencji na globalne zużycie energii oraz jakie strategie mogłyby złagodzić pojawiające się wyzwania lub umożliwić nowe możliwości rozwiązań. Aby temu zaradzić, badane są strategie, takie jak energooszczędny sprzęt, zoptymalizowane chłodzenie oraz inteligentniejsze projektowanie i działanie centrów danych. Takie rozwiązania będą kluczowe, aby cyfryzacja mogła przyczynić się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.
Integracja innowacyjnych technologii z celami zrównoważonego rozwoju
Automatyzacja przyczyniła się w ostatnich latach do poprawy wydajności, dokładności diagnostycznej i zmniejszenia obciążenia personelu medycznego. Narzędzia cyfrowe zwiększają wydajność i oszczędność czasu w placówkach opieki zdrowotnej na całym świecie. Biorąc pod uwagę, że lekarze zgłaszają prawie 60-godzinny tydzień pracy w wymagającym fizycznie i psychicznie zawodzie, rośnie zapotrzebowanie na systemowe usprawnienia w analizie danych pacjentów i personalizacji leczenia. Jednak na tym polu, rozwój rodzi nowe wyzwania. Wiążą się one z bezpieczeństwem danych oraz koniecznością etycznego wdrażania technologii w sektorze medycznym.
Niemniej istotną korzyścią z inteligentnych technologii jest ich rola w edukacji przyszłości. Dzięki szybkiemu postępowi technologicznemu, nauczyciele zyskują dostęp do rozwiązań cyfrowych wspierających skuteczne zaangażowanie młodzieży. Usprawnienie procesu nauczania i poprawa jakości uczenia się możliwa będzie jednak pod warunkiem powszechnego dostępu do innowacyjnych narzędzi edukacyjnych i spersonalizowanych form nauczania. W kontekście dynamicznie rozwijających się technologii, konieczne jest również inwestowanie w edukację medialną i cyfrową, której celem będzie rozwijanie zdolności użytkowników do świadomego korzystania z dostępnych narzędzi i odróżniania prawdy od dezinformacji.
W obliczu globalnych wyzwań związanych z kryzysami żywnościowymi i wodnymi, AI może znacząco wesprzeć optymalizację zarządzania zasobami naturalnymi. Inteligentne systemy monitorujące środowisko umożliwiają przewidywanie kryzysów oraz tworzenie systemów szybkiego reagowania na zagrożenia, co jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i wodnego. Dzięki precyzyjnym systemom monitorowania oraz optymalizacji zasobów, możliwe jest wsparcie zrównoważonego rolnictwa—np. poprzez precyzjniejsze, zoptymalizowane systemy irygacyjne, które dostosowują ilość wody do potrzeb upraw, zmniejszając marnotrawstwo i emisje związane z sektorem rolnym.
Również w kontekście wyczerpujących się zasobów naturalnych, Europejski Akt o Krytycznych Surowcach (CRM Act) podkreśla potrzebę wykorzystania technologii cyfrowych do identyfikacji i odzyskiwania surowców z odpadów. Wykorzystanie AI oraz big data do analizy dostępności surowców i prognozowania popytu umożliwia bardziej efektywne zarządzanie zasobami, co jest niezbędne w dynamicznie zmieniających się globalnych rynkach.
W obliczu globalnych wyzwań związanych z kryzysami żywnościowymi i wodnymi, AI może znacząco wesprzeć optymalizację zarządzania zasobami naturalnymi. Inteligentne systemy monitorujące środowisko umożliwiają przewidywanie kryzysów oraz tworzenie systemów szybkiego reagowania na zagrożenia, co jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i wodnego. Dzięki precyzyjnym systemom monitorowania oraz optymalizacji zasobów wody, możliwe jest wsparcie zrównoważonego rolnictwa—np. poprzez precyzjniejsze, zoptymalizowane systemy irygacyjne, które dostosowują ilość wody do potrzeb upraw, zmniejszając marnotrawstwo i emisje związane z sektorem rolnym.
Również w kontekście wyczerpujących się zasobów naturalnych, Europejski Akt o Krytycznych Surowcach (CRM Act) podkreśla potrzebę wykorzystania technologii cyfrowych do identyfikacji i odzyskiwania surowców z odpadów. Wykorzystanie AI oraz big data do analizy dostępności surowców i prognozowania popytu umożliwia bardziej efektywne zarządzanie zasobami, co jest niezbędne w dynamicznie zmieniających się globalnych rynkach.
Prognozowanie pogody i zarządzanie ryzykiem związanym z klimatem
Zaawansowane prognozowanie pogody odgrywa kluczową rolę w kontekście zmieniającego się klimatu, który prowadzi do większej zmienności i nieprzewidywalności warunków atmosferycznych. Niezawodne prognozy pogody na okres dłuższy niż 14 dni są niezwykle istotne w coraz bardziej niestabilnym klimacie. Coraz bardziej istotne stają się również prognozy dotyczące energii wykraczające poza tradycyjny horyzont prognozowania. Kolejnym przykładem innowacyjnego wykorzystania sztucznej inteligencji w prognozowaniu jest system prognozowania plonów, który łączy prognozy długoterminowe z zaawansowaną wiedzą naukową na temat zbiorów rolnych. System prognozowania produkcji towarów rolnych integruje długoterminowe prognozy pogody ze sztuczną inteligencją oraz szeroką wiedzą naukową na temat zbiorów. To nowatorskie narzędzie dostarcza bezprecedensowych informacji o końcowych plonach—aż do 8 miesięcy naprzód.
Systemy wczesnego ostrzegania rozwijane przy użyciu sztucznej inteligencji oferują także możliwość ochrony najbardziej wrażliwych społeczności przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, umożliwiając wcześniejsze ostrzeganie i szybszą reakcję na katastrofy. Systemy te przewidują ekstremalne zjawiska pogodowe na tygodnie, a nawet miesiące do przodu. Umożliwiają też proaktywne reagowanie na katastrofy i ratują życie dzięki zaawansowanym systemom ostrzegania.
Narzędzie oparte o nowe technologie asystują ludziom w rozwiązywaniu problemów środowiskowych związanych z kryzysem klimatycznym, utratą bioróżnorodności oraz zanieczyszczeniem środowiska i kryzysem odpadowym. Program ONZ ds. Środowiska (UNEP) podkreśla, że AI odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu danymi środowiskowymi i wspieraniu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Nie do przecenienie jest zastosowania AI w ochronie środowiska: monitorowaniu wylesiania, degradacji ekosystemów, czy monitorowaniu stanu populacji zagrożonych gatunków. Przykładem tych zastosowań jest Światowa Platforma Informacji o Środowisku (WESR), która dostarcza aktualnych informacji wspierających podejmowanie decyzji na rzecz ochrony środowiska wykorzystując AI do analizy złożonych zestawów danych środowiskowych.
Etyka, sprawiedliwość społeczna i korporacyjny ład
Zdrowa cyfryzacja wymaga zachowania równowagi między dążeniem do wzrostu ekonomicznego a przestrzeganiem zasad etycznych, społecznych i środowiskowych. Priorytety UNEP wskazują, że rozwój technologii cyfrowych musi być zgodny z celami zrównoważonego rozwoju. Kluczowe elementy tego podejścia to:
- Zgodność z celami zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska—technologie cyfrowe powinny wspierać dekarbonizację i ochronę przyrody.
- Odpowiedzialne praktyki i standardy etyczne—takie wdrażanie ram regulacyjnych, metod pomiaru oraz ocen wpływu technologii, aby ich wykorzystanie przynosiło pozytywne efekty społeczne.
- Promowanie otwartych systemów danych—umożliwienie monitorowania i osiągania celów środowiskowych dzięki dostępowi do wiarygodnych informacji.
- Tworzenie innowacji sprzyjających ochronie środowiska—rozwój technologii, które minimalizują negatywne skutki środowiskowe.
- Inwestowanie w edukację i rozwój umiejętności—budowanie kompetencji, aby społeczeństwa mogły korzystać z dobrodziejstw transformacji cyfrowej.
- Wzmacnianie globalnej współpracy – współdziałanie na poziomie międzynarodowym w zakresie polityk i standardów wspierających zrównoważoną transformację cyfrową.
Etyczne wdrażanie technologii wymaga zaangażowania pracowników oraz dialogu społecznego, co zwiększa akceptację nowych rozwiązań i przeciwdziała cyfrowemu wykluczeniu. Dialog społeczny i współpraca między pracownikami, związkami zawodowymi, firmami i rządami mogą zapewnić, że technologie są rozwijane i wdrażane w sposób etyczny, sprawiedliwy i zgodny z prawami człowieka.
AI nie zastępuje ludzkich umiejętności—wzmacnia je, wspierając kreatywność, przywództwo oraz ciągłe uczenie się. Ludzkie przywództwo w cyfrowym świcie wymaga skupienia na unikalnie ludzkich cechach i rozwijania umiejętności, takich jak empatia, kreatywność i podejmowanie etycznych decyzji.
Zdrowy balans w erze cyfrowej transformacji
Technologia AI nie powinna być postrzegana wyłącznie jako narzędzie maksymalizacji zysków, lecz jako potencjalny orędownik ekologii, sprawiedliwości społecznej i transparentności. Przykłady z raportów UNCTAD oraz analiz WEF pokazują, że mimo wyzwań—takich jak wysokie zużycie surowców, emisje i produkcja odpadów—odpowiednio ukierunkowana cyfryzacja może stworzyć fundament dla bardziej zrównoważonej gospodarki. Kluczem jest mądre kierowanie inwestycjami, rozwój edukacji technologicznej oraz ścisła współpraca międzynarodowa.
Rewolucja cyfrowa oraz rozwój technologii, takich jak AI, IoT i cyfrowe bliźniaki, oferują potężne narzędzia do wspierania celów zrównoważonego rozwoju. Aby jednak te innowacje służyły zarówno gospodarce, jak i ochronie środowiska oraz sprawiedliwości społecznej, konieczne jest odpowiedzialne wdrażanie technologii. Wdrożenie priorytetów UNEP—m.in. etycznych standardów, otwartych systemów danych, inwestycji w edukację i globalnej współpracy—stanowi fundament, który pozwoli na harmonijną transformację cyfrową, zgodną z ideałami Agendy 2030. Tylko dzięki takiemu podejściu biznes i sektor technologiczny będą mogły się rozwijać nie rezygnując z odpowiedzialności za zasoby naszej planety i dbałości o społeczne wartości.
Sustainable Industry Lab '25
Konferencja Sustainable Industry Lab 2025 pod hasłem "Zintegrowana transformacja cyfrowa i środowiskowa: dekarbonizacja miast i przemysłu" to wyjątkowe wydarzenie poświęcone wyzwaniom i możliwościom związanym z cyfryzacją oraz jej wpływem na zrównoważony rozwój przemysłu. Liderzy biznesu, eksperci ds. technologii i zrównoważonego rozwoju oraz przedstawiciele sektora publicznego spotkają się 27 lutego 2025 w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie , aby omówić kluczowe strategie na rzecz odpowiedzialnej transformacji cyfrowej.
Rejestracja i pełna agenda wydarzenia dostępne są na stronie: https://www.sustainableindustrylab.eu/pl/
